Skolyoz omurganın yana 10 derecenin üzerindeki eğilme olmasıdır. Normal ve sağlıklı omurgada, omurlar arkadan bakıldığında yani boyun, sırt ve bel bölgelerinde düz bir hat şeklinde uzanır. Skolyozda ise omurlar sağa veya sola doğru dönerek yer değiştirir. Bu nedenle skolyoz üç boyutlu bir şekil bozukluğu olarak da tanımlanır.

Skolyozda aynı zamanda ana deformite vücudun üst bölümünden kaynaklandığı için alt bölgelerdede etkilenim olur.

Okul öncesi dönemde erkeklerde çok sık görülen bu rahatsızlık, ergenlik dönemindeki kızlarda büyüme hızına da bağlı olarak daha fazla görülür.

Kız çocuklarında daha sık görülür ve ilerleme daha hızlıdır.

Skolyoz Belirtileri Nelerdir ?

Erken dönemde çok semptom vermez. tesadüfen çekilen röntgen filminde bulguya rastlanabilir.

Skolyozda ilk fark edilen bulgu bir omuzlardaki seviyelerin farklı olmasıdır.

Omuzlarda, kürek kemiklerinde, meme seviyesinde ve bel kıvrımlarında oluşan simetrik bozukluklar belirgin göze çarpabilen bulgulardır. Bu duruma bel ve sırt ağrıları da eşlik edebilmektedir.

Eğriliğin derecesi arttıkça solunum sıkıntısı da ortaya çıkabilmektedir.. Özellikle 50 derecenin üzerindeki eğriliklerde solunum güçlüğü yaşanır.

Skolyoz Dereceleri

Skolyozun doğal seyri her zaman aynı kalmayabilir. Omurga eğriliği ilerleyebilir, aynı kalabilir veya nadir olarak düzelebilir. Birbirini izleyen iki veya daha fazla muayenede 20 derecenin üzerindeki eğriliklerde 5 derece veya daha fazla artma olması, 20 derecenin altındaki eğriliklerde 10 derecelik artma olması ilerleme olarak düşünülür.

Hastanın kız olması, çift eğrilikler, sırt bölgesindeki eğrilikler, tanı sırasında eğriliğin derecesinin büyük olması, 10 yaşın altında tanı konulan eğrilikler daha hızlı ilerlemeye meyillidir. 30 derecenin altındaki eğriliklerde ilerleme oranı daha oldukça düşüktür.

Skolyoz dereceleri şöyle sıralanmaktadır;

Kronolojik Sınıflandırma:

• Bebeklik dönemi : 0-2 yaş arası
• Juvenil dönemi : 3-9 yaş arası
• Adolesan dönemi : 10-17 yaş arası
• Yetişkinlik dönemi : 18 yaş ve üstü

20 ile 40 derecelik eğrilikler daha çok ergenlik dönemindekilerde görülür. Orta seviye skolyoz olarak kabul edilen bu derecede egzersiz, fizik tedavi ve korse oldukça etkilidir.

40 derecelik skolyoz eğrileri büyümesini ve ilerleme oranını büyük ölçüde tamamlamıştır. Cerrahi müdahalenin yapılabilmesi için sırt eğriliğinin 45-50 derece üzeri olması; bel bölgesindeki eğriliğin ise en az 40 derece olması gerekir.

Skolyozun Nedenleri

• Doğumsal omurga kemik yapısı bozukluklarından kaynaklı konjenital skolyoz
• Erken çocukluk döneminde başlayan infantil ve juvenil skolyoz
• Nöromüsküler sebeplere bağlı, müsküler distrofi kas hastalıkları kaynaklı skolyoz
• Marfan Sendromu, Ehler Danlos Sendromu gibi bağ dokusu hastalıklarından kaynaklı skolyoz
• Polio, inflamatuar hastalıklar ve travmalara bağlı skolyoz
• Bacak eşitsizliği ve kalça, diz eklemi sorunlarına bağlı oluşan skolyoz

Skolyozun Seyri

Skolyoz nadiren kendiliğinden gerileme gösterebilir.

Büyüme çağının başında oluşan skolyoz da nasıl bir ilerleme olacağının tahmin edilmesi imkansızdır. Son yıllarda yapılan bazı araştırmalar, bazı gen özelliklerini taşıyan çocuklarda ilerleme olabileceğini göstermiştir. Bazı durumlarda ilerleme hızlıdır ve tedavilerde başarı oranı daha azdır. Bunlar;

• Tanının konduğuzaman diliminde eğriliğin yüksek derecede olması
• Hem sırt hem belde bulunan çift bölgeyi tutan eğrilik
• Nöromüsküler skolyoz
• Ciddi kontraktür ve kas kısalığının olması kaynaklı skolyoz

Nasıl bir tedavi uygulanacağına omurga eğriliğinin ilerleme hızı ve riski dikkate alınarak karar verilir.

Skolyoz tedavisinde kabul görülen tedavi yöntemleri şunlardır:

• İzlem ve sürekli takip
• Korse uygulamaları
• Skolyoz egzersiz ve özel rehabilitasyon uygulanması
• Cerrahi müdahale

Cobb açısı 25 derecenin üzerinde olan çocuklar fizyoterapistler tarafından uygulanan yoğunlaştırılmış skolyoz rehabilitasyon programları uygulanmalıdır.

Skolyoz cerrahisinde omurga plak ve vidalarla orta hatta alınır fikre edilir ve bu çocuklarda bazen bu metaller sürekli olarak vücutlarında kalmalıdır. Cerrahinin geç dönem sorunlar yaratacağı da bilinmelidir.

Skolyoz Egzersizleri

Skolyozda mutlaka fizyoterapist ve uzman hekimle çalışılmalıdır. Egzersiz programları ile skolyozu durdurmak mümkündür. Özellikle 7yaşında ve 15 derecenin üzerinde skolyozu bulunan çocuklarda bu egzersiz programları çok etkilidir. Ayrıca 40 derecenin üzerindeki skolyoz hastalarında da skolyoz egzersizleri etkili sonuç vermektedir.

Egzersiz programlarında “Bobath”, “Vojta”, “Katharina Schroth” gibi tekniklerin yanında klasik germe ve güçlendirme egzersizleri de uygulanabilmektedir. Özellikle psikolojik faktörlerin skolyoz rehabilitasyonunda önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Yoğunlaştırılmış egzersiz programları ergenlik çağındaki gençlerde önemli etkiler bırakabilmektedir.

Skolyozda Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uygulamaları

Cobb açısı 20-30 derece olan gelişme çağındaki çocuklarda korse ile veya dönemine göre korsesiz skolyoz rehabilitasyon ve egzersiz programları uygulanır. Erişkinlerde 30-40 derece açısı olanlar ve ağrısı olanlar da bu programlardan çok yarar görür.

Skolyoz tedavisinde öne çıkmış birçok fizyoterapi yaklaşımı vardır. Vojta terapisi, Akupunktur uygulamaları ve en çok üzerinde çalışma yapılan Schroth Tedavisi gibi. Fizik tedavi detayları mutlaka çocuklara ve ailelere ayrıntılı olarak anlatılmalı ve yapılması gerekenler konusunda gerekli işbirliği fizyoterapist çocuk ve aile arasında sağlanmalıdır. Bu programların bir kısmı yoğun olarak uygulanabildiği gibi haftada 3-4 günlük seanslarla da sürdürülebilmektedir..